Fejn jidħlu l-migrazzjoni u l-persuni mingħajr dokumenti, hemm ħafna kunċetti żbaljati u nuqqas ta’ ftehim. Din il-paġna għandha l-għan li tipprovdi ftit ċarezza, kif ukoll li sempliċement tkopri l-affarijiet bażiċi li qed nittamaw li nġibu ftit attenzjoni għalihom.
Xi jfisser “irregolari” jew “mhux dokumentat”?
Migranti ” irregolari ” jew ” mhux dokumentati ” jirreferu għal individwi li jgħixu Malta mingħajr permess ta’ residenza validu. It-termini jirreferu għal dawk in-nies li jew baqgħu qabżu l-viża tagħhom, jew għal dawk li daħlu Malta mingħajr id-dokumentazzjoni xierqa.
Tista’ tirreferi wkoll għal dawk il-persuni li waslu Malta, b’dokumenti validi jew mingħajrhom, u li fl-aħħar kellhom l-applikazzjoni tagħhom għall-ażil miċħuda.
Nippreferu nużaw it-terminu ” mhux dokumentat ” biex niddeskrivu individwi li m’għandhomx awtorizzazzjoni biex jidħlu, jgħixu jew jaħdmu f’pajjiż, peress li jiffoka fuq is-sitwazzjoni amministrattiva tagħhom mingħajr ma jkollu konnotazzjonijiet negattivi.
Ma nużawx l-użu tat-termini “immigrazzjoni illegali” jew “immigrant illegali” peress li azzjoni biss tista’ tiġi kklassifikata bħala illegali u l-applikazzjoni ta’ dik il-kelma għal bniedem hija deumanizzanti u tfittex biss li tħassar l-umanità tagħhom.
X’inhi d-differenza bejn mhux dokumentat u mingħajr stat?
Persuna li mhix dokumentata tfisser li l-persuna m’għandhiex awtorizzazzjoni biex tidħol, tgħix jew taħdem f’pajjiż. Filwaqt li din il-persuna jista’ ma jkollhiex karti minn Malta jew mill-pajjiż tal-oriġini tagħha, xorta waħda hija rikonoxxuta bħala ċittadina tal-pajjiż tal-oriġini tagħha.
B’kuntrast persuna mingħajr stat m’għandha n-nazzjonalità ta ‘ ebda pajjiż. Xi nies jitwieldu apolidi, filwaqt li oħrajn isiru apolidi. Dan jista’ jiġri għal diversi raġunijiet bħall-ħolqien ta’ stati ġodda jew bidliet fil-fruntieri, esklużjoni ta’ ċerti gruppi ta’ nies miċ-ċittadinanza, telf ta’ nazzjonalità fost oħrajn.
Kemm jgħixu migranti bla dokumenti f’Malta?
Huwa diffiċli li jiġi ddeterminat in-numru eżatt ta’ migranti irregolari li jgħixu f’Malta u jista’ jkun ta’ aktar minn elf persuna. Ħafna minn dawn l-individwi jaslu permezz ta’ rotot ta’ migrazzjoni, ħafna drabi bil-baħar, filwaqt li oħrajn setgħu inizjalment daħlu fil-pajjiż b’mod legali u wara waqgħu fi status mhux dokumentat minħabba viżi skaduti jew talbiet għall-ażil miċħuda.
X’inhu l -ktieb isfar?
Il- ktieb isfar huwa dokument, simili għal passaport, li jinħareġ mill-Uffiċjal Prinċipali tal-Immigrazzjoni lil kategorija partikolari ta’ persuni li l-applikazzjoni tagħhom għall-ażil finalment ġiet miċħuda. Il-ktieb fih l-informazzjoni personali, in-numru tal-immigrazzjoni u ritratt tad-detentur, u jiġġedded kull 3 xhur. Il-ktieb huwa essenzjalment forma ta’ dokument ta’ identifikazzjoni u jippermetti lid-detentur jaħdem b’mod regolari. Għalkemm il-gvern Malti jinsisti li dawk li għandhom il- ktieb isfar mhumiex regolari, dan jista’ jkun qarrieqi peress li fil-fatt il-ħruġ tad-dokument jimplika tollerat. soġġorn li jinkludi d-dritt ta’ aċċess għas-suq tax-xogħol.
Kif in-nies jaqgħu f’residenza irregolari?
F’Malta, in-nies jaqgħu f’residenza irregolari għal diversi raġunijiet. Dan ħafna drabi jiġri meta t-talbiet għall-ażil jiġu rrifjutati, jew il-migranti jibqgħu aktar fil-viżi tagħhom mingħajr il-possibbiltà ta’ estensjoni. Barra minn hekk, it-telf ta’ impjieg jew in-nuqqas li jġeddu l-permessi tax-xogħol jista’ jirriżulta f’individwi li jitilfu l-istatus legali tagħhom. Il-vittmi tat-traffikar tal-bnedmin jew dawk li jiffaċċjaw ostakli burokratiċi jsibuha diffiċli wkoll biex jirregolarizzaw iż-żjara tagħhom. F’każijiet fejn ma jeżistux ftehimiet ta’ ripatrijazzjoni ma’ pajjiżhom jew ir-ritorn ma jkunx possibbli, xi migranti jibqgħu Malta, ikomplu ħajjithom fi stat bla dokumenti u vulnerabbli, jaħdmu u jiffurmaw familji, bit-tama ta’ bidla fl-istatus legali tagħhom.
Għaliex il-migranti mingħajr dokumenti ma jistgħux japplikaw għal dokumenti ġodda?
Ladarba applikazzjoni għall-ażil tkun ġiet miċħuda jew tiskadi l-karta ta’ residenza jew il-viża, hemm ftit ħafna, ħafna għażliet disponibbli għall-migranti biex japplikaw għal karta ta’ residenza ġdida. Dan għaliex l-awtoritajiet Maltin ma jaċċettawx applikazzjonijiet għal dokumenti ta’ residenza minn kull min isib ruħu f’sitwazzjoni irregolari, ħlief f’ċirkostanzi speċifiċi ħafna. Barra minn hekk, jekk l-individwu jitlaq minn Malta, jinħarġu projbizzjoni fuq id-dħul mill-ġdid u r-ritorn lejn Malta jkun diffiċli, jekk mhux impossibbli.
Fl-2018 Malta introduċiet mogħdija ta’ residenza għal migranti mingħajr dokumenti li ilhom joqogħdu fit-tul imsejħa l-Awtorizzazzjoni Speċifika ta’ Residenza (SRA). Din il-proċedura ta’ regolarizzazzjoni rrikonoxxiet il-kontribut li l-migranti li jibqgħu fit-tul u l-familji tagħhom jagħtu lis-soċjetà u t-tbatija li jiffaċċjaw billi jkunu mingħajr dokumenti. Id-dokument tal-SRA kien jiġġedded kull sentejn u kien jippermetti lill-migranti jaħdmu u lil uliedhom imorru l-iskola. Tagħhom dokument tal-ivvjaġġar, aċċess għal benefiċċji ewlenin u kura medika. Sfortunatament, għalkemm biddel il-ħajja ta ‘ħafna, il-programm SRA twaqqaf f’Diċembru 2020 u ħalla eluf fil-limbu.
Fejn u kif jaħdmu l-migranti mingħajr dokumenti?
Individwi li waslu Malta bid-dgħajsa u li l-applikazzjoni tagħhom għall-ażil ġiet miċħuda jistgħu jaħdmu legalment jekk ikunu nħarġu b’dokument imsejjaħ il- ktieb isfar . Il- ktieb isfar jippermettilhom japplikaw għal liċenzja ta’ impjieg u jaħdmu b’mod regolari u jħallsu t-taxxi u l-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali bl-istess mod bħaċ-ċittadini Maltin. Madankollu, il-permessi tax-xogħol tagħhom iridu jiġġeddu kull tliet xhur, u l-impjieg tagħhom spiss ikun prekarju, nieqes minn sigurtà fit-tul. Madankollu, dawk il-migranti mingħajr dokumenti li ma jinħarġux ktieb isfar, u li ma jistgħux jiġu ritornati, jaħdmu fl-ekonomija informali, ħafna drabi f’setturi bħall-kostruzzjoni, it-tindif, u l-agrikoltura.
Minkejja li jikkontribwixxu għall-ekonomija, kollha jibqgħu f’riskju ta’ arrest u deportazzjoni fi kwalunkwe ħin u irrispettivament minn kemm ilhom Malta.
Kif ilaħħqu t-tfal li jgħixu f’residenza irregolari?
Tfal mhux dokumentati f’Malta jiffaċċjaw bosta sfidi li jaffettwaw il-benessri u l-iżvilupp tagħhom. Ħafna minn dawn it-tfal m’għandhomx aċċess għal kura tas-saħħa stabbli, peress li l-familji tagħhom jista’ ma jkollhomx id-dokumentazzjoni meħtieġa għas-servizzi mediċi, u jħalluhom vulnerabbli għal mard mhux trattat. L-aċċess għall-edukazzjoni huwa diffiċli wkoll u anke f’dawk il-każijiet fejn jiġu aċċettati fl-iskejjel, in-nuqqas ta’ dokumenti jillimita l-parteċipazzjoni tagħhom f’attivitajiet extrakurrikulari, taħriġ barra minn Malta u opportunitajiet futuri. Soċjalment, ħafna drabi jesperjenzaw esklużjoni u emarġinazzjoni, peress li l-istatus irregolari tagħhom jista ‘jwassal għal sentimenti ta’ iżolament minn sħabhom. Fl-aħħarnett, il-biża ‘kostanti ta’ deportazzjoni jew separazzjoni tal-familja toħloq stress emozzjonali u instabbiltà, li tħalli impatt fuq is-saħħa mentali u s-sens ta ‘sigurtà tagħhom.